पोखरा, फागुन। समुद्री जन्तुहरूको उपभोगबाट हुने शेलफिस एलर्जी विश्वभर गम्भीर स्वास्थ्य समस्या बन्न सक्ने विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) ले जनाएको छ। शेलफिस एलर्जी मुख्य रूपमा झिंगे माछा, केकडा, गंगटो, सिपी तथा अन्य समुद्री खाद्यपदार्थको सेवनबाट हुने गर्छ।
WHO का अनुसार, शेलफिस एलर्जी प्रतिरक्षा प्रणालीको असामान्य प्रतिक्रिया हो, जसले शरीरलाई ती समुद्री खाद्यपदार्थलाई हानिकारक तत्व ठानेर प्रतिरोधात्मक प्रतिक्रिया जनाउँछ। यसले विभिन्न स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउन सक्छ। शेलफिस एलर्जी भएका व्यक्तिहरूलाई एक वा धेरै समुद्री जन्तुबाट प्रतिक्रिया हुन सक्छ। विशेष गरी, झिंगे माछा, केकडा तथा गंगटो जस्ता क्रस्टेसियन समूहका जन्तुहरूमा बढी एलर्जी देखिन्छ।
शेलफिस एलर्जीको लक्षण सामान्यदेखि गम्भीर हुन सक्छ। WHO का अनुसार, शेलफिस खाएपछि ६० मिनेटभित्र मुख र घाँटी चिलाउने, ओठ सुन्निने, छालामा रातोपना तथा फोकाहरू देखा पर्न सक्छ। केही व्यक्तिहरूमा भने यो एलर्जी निकै गम्भीर रूप लिने गर्छ, जसलाई एनाफाइलाक्सिस भनिन्छ। यस अवस्थामा, श्वास फेर्न गाह्रो हुने, पेटमा असह्य पीडा हुने, वान्ता आउने, रक्तचाप अचानक घट्ने, बेहोस हुने तथा केही गम्भीर अवस्थामा ज्यान जाने सम्भावना समेत रहन्छ।
शेलफिस एलर्जीको पहिचान गर्नका लागि चिकित्सकले बिरामीको एलर्जी इतिहास अध्ययन गर्ने तथा आवश्यक परीक्षणहरू गर्ने गर्छन्। WHO का अनुसार, एलर्जिस्टले स्किन प्रिक टेस्ट तथा रक्त परीक्षणमार्फत एलर्जीको पुष्टि गर्ने प्रयास गर्छन्। तर, यी परीक्षणहरूले भविष्यमा हुने प्रतिक्रिया पूर्वानुमान गर्न सक्दैनन्। कतिपय अवस्थामा, एलर्जी पत्ता लगाउन ‘ओरल फुड च्यालेन्ज’ गरिन्छ, जसमा बिरामीलाई सानो मात्रामा शंकास्पद खाना खुवाएर प्रतिक्रिया अवलोकन गरिन्छ।
WHO का अनुसार, शेलफिस एलर्जी प्रायः जीवनभर रहन्छ। धेरै कम व्यक्तिहरू मात्र यो एलर्जीबाट उम्कन सक्छन्। जसलाई शंका लाग्छ कि उनीहरूको एलर्जी हटेको छ, तिनीहरूले चिकित्सकसँग परामर्श गरेर परीक्षण गराउनु पर्छ।
शेलफिस एलर्जीको उपचार मुख्य रूपमा रोकथाममै केन्द्रित रहन्छ। WHO का अनुसार, प्रभावित व्यक्तिहरूले शेलफिसयुक्त खानेकुरा परहेज गर्नुपर्छ। आकस्मिक प्रतिक्रियाका लागि एपिनेफ्रिन नामक औषधि बोकेर हिँड्नुपर्छ, जुन सुई वा नाकमा स्प्रे गरिने रूपमा उपलब्ध हुन्छ। एपिपेन यसको एक लोकप्रिय ब्रान्ड हो।
शेलफिस एलर्जीको दीर्घकालीन उपचारका लागि इम्युनोथेरापी विकल्प हुन सक्छ। तर, WHO का अनुसार, इम्युनोथेरापीले एलर्जी पूरै निको पार्दैन, तर आकस्मिक प्रतिक्रिया कम गर्न मद्दत गर्न सक्छ। इम्युनोथेरापी गरिरहेका बिरामीहरूले पनि शेलफिसजन्य खानाहरू परहेज गर्नुपर्ने हुन्छ।
एलर्जी भएको व्यक्तिले गल्तीले शेलफिस सेवन गरेमा त्यसको उपचार लक्षणअनुसार गरिन्छ। हल्का एलर्जीका लागि एन्टिहिस्टामिन औषधि प्रयोग गरिन्छ भने गम्भीर अवस्थामा एपिनेफ्रिन तथा श्वासप्रश्वास सहज गराउने उपचार आवश्यक हुन सक्छ। एलर्जीको जोखिम भएकाहरूले नियमित रूपमा चिकित्सकको परामर्श लिन WHO ले सिफारिस गरेको छ।
